System edukacji w Anglii – lepszy czy gorszy niż w Polsce?
8 czerwca, 2019System edukacji w Anglii to temat, który interesuje dziesiątki tysięcy Polaków mieszkających na stałe w Wielkiej Brytanii. Posłać swoje dziecko do angielskiej szkoły? A może wrócić do Polski i umożliwić mu naukę w ojczyźnie? Przy wyborze między pozostaniem na Wyspach Brytyjskich a powrotem do Polski najczęściej rozpatruje się czynniki ekonomiczne oraz poziom edukacji. Porównanie wyników polskich uczniów i angielskich może być pomocne – ale czy tylko na to należy zwrócić uwagę przy podejmowaniu decyzji? Zobaczmy, jak wygląda system edukacji w Anglii i czy jest lepszy od polskiej oświaty!
Edukacja w Zjednoczonym Królestwie – czy wszędzie wygląda tak samo?
Mówiąc o Zjednoczonym Królestwie na ogół mamy na myśli jedno super-państwo – należy jednak pamiętać, że każdy z krajów tworzących Wielką Brytanię (Anglia, Szkocja, Irlandia Północna i Walia) posiada swoje własne uregulowania prawne, stanowione na poziomie lokalnym. Dlatego właśnie zastanawiając się nad edukacją na Wyspach Brytyjskich, warto od razu zaglądać do informacji na temat konkretnego regionu – szczególnie, że system edukacji w Anglii różni się znacząco od modelu szkockiego czy irlandzkiego!
System edukacji w Anglii na podstawie rankingu PISA
Przy porównywaniu siły systemu edukacji każdego państwa niemal automatycznie powinniśmy zaglądać do wyników młodzieży w badaniu PISA przeprowadzanym co 3 lata przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. Dlaczego PISA (Programme for International Student Assessment) jest aż tak istotnym badaniem?
Badanie PISA odzwierciedla aktualny stan systemu oświaty w danym państwie – badania odbywają się z dużą regularnością (co trzy lata) i są honorowane przez czołowe instytucje na świecie.
Badanie PISA obejmuje swoim zasięgiem uczniów z 79 krajów świata.
Testy są wypełniane przez uczniów w wieku 15 lat (a więc na podobnym poziomie edukacji, przy założeniu jednolitego momentu uzyskania wieku szkolnego).
Testy sprawdzające wiedzę uczniów są przygotowywane wspólnie przez przedstawicieli oświaty każdego z państw uczestniczących w programie. Każdy departament edukacji ma prawo do sugerowania celów i metodologii badania, a Ministerstwo Edukacji Narodowej desygnowało specjalnego przedstawiciela ds. PISA.
Badanie PISA sprawdza trzy kluczowe elementy z punktu widzenia edukacji na poziomie gimnazjalnym (uczniowie w wieku 15 lat):
czytanie ze zrozumieniem i interpretację czytanego tekstu,
umiejętność zastosowania logicznego myślenia w zadaniach matematycznych,
rozumowanie w naukach przyrodniczych.
Co 3 lata zmienia się nacisk kładziony na poszczególne sekcje egzaminu, dzięki czemu jedno badanie skupia się na czytaniu ze zrozumieniem, inne na matematyce, zaś jeszcze kolejne na naukach przyrodniczych, dzięki czemu PISA przygotowuje na przestrzeni 9 lat pełen obraz odzwierciedlający postępy edukacji w danym kraju.
Jak wypadli angielscy uczniowie w badaniu PISA?
Chociaż ostatnie badanie PISA miało miejsce w 2018 roku, to jednak wyniki i najnowszy ranking zostanie ogłoszony dopiero pod koniec 2019. Z tego względu warto spojrzeć na poprzednie wyniki angielskich szkół w tym badaniu – a kształtują się one następująco:
Średni wynik w trzech segmentach (czytanie, matematyka, przyroda):
Wielka Brytania – 23. miejsce na świecie (499,7 pkt).
Dla porównania, w pierwsze trzy kraje w tym zestawieniu (Singapur, Hongkong, Japonia) uzyskały odpowiednio 551,7 pkt, 532,7 pkt i 528,7 pkt, zaś Polska (19. miejsce w rankingu) – 503,7 pkt.
Wynik z uwzględnieniem wyłącznie części matematycznej:
Wielka Brytania – 27. miejsce na świecie (492 pkt).
W tym samym badaniu pierwsze trzy kraje (Singapur, Hongkong, Makau) uzyskały odpowiednio 564 pkt, 548 pkt, 544 pkt), zaś Polska (18. miejsce w zestawieniu) – 504 pkt.
Wynik z uwzględnieniem wyłącznie części przyrodniczej:
Wielka Brytania – 17. miejsce na świecie (509 pkt).
Pierwsze trzy kraje na liście (Singapur, Japonia, Estonia) uzyskały odpowiednio 556 pkt, 538 pkt, 534 pkt), a Polska (22. miejsce na świecie) – 501 pkt.
Wynik z uwzględnieniem wyłącznie części dotyczącej czytania ze zrozumieniem:
Wielka Brytania – 21. miejsce na świecie (498 pkt).
Otwierające zestawienie Singapur, Kanada, Hongkong uzyskały odpowiednio 535 pkt i 527 pkt (Kanada i Hongkong), zaś Polska (13. miejsce na świecie) – 506 pkt.
Ranking PISA – co ma do tego system edukacji w Anglii?
Zastanawiając się nad posłaniem dziecka do angielskich szkół, warto mieć w pamięci, że prawdopodobnie średni poziom nauczania będzie delikatnie niższy niż w Polsce (choć nie jest to regułą, bowiem badania PISA przedstawiają średnie wyniki, a więc duża liczba dobrych ocen z testu PISA jest równoważona przez równie dużą liczbę testów napisanych na niskim poziomie). Generalnym wnioskiem płynącym z badania PISA powinno być jednak to, że Wielka Brytania pozwala nauczyć się na dobrym poziomie (i zrozumieć) nauki przyrodnicze – jeśli więc chcemy, by dziecko wyniosło z lekcji chemii coś więcej niż znajomość sztywnych, abstrakcyjnych równań reakcji chemicznych, dobrze postawić na system edukacji w Anglii.
System edukacji w Anglii – lepszy czy gorszy niż w Polsce?
To pytanie, na które trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi, bowiem już sam ranking PISA pokazuje, że z jednego badania (w zależności od tego, na jaką umiejętność położymy nacisk) można wyciągnąć kilka odmiennych od siebie wyników. Dlatego przy porównywaniu systemu edukacji warto zwrócić uwagę również na elementy niebędące stricte częścią programu nauczania:
wiek szkolny i obowiązek edukacji,
odpłatność nauki i warunki edukacji,
rozkład zajęć w ciągu roku i liczba dni wolnych od nauki,
wyrównanie szans dla wszystkich uczniów.
Obowiązek szkolny – w jakim wieku można skończyć angielską szkołę?
Obowiązek szkolny w Anglii obowiązuje dzieci w wieku od lat 5 do 16, natomiast edukacja po ukończeniu 16. roku życia jest dobrowolna (i podejmowana przez znaczną większość młodzieży).
Czy szkoły w Anglii są płatne?
Co do zasady, szkoły w Wielkiej Brytanii są bezpłatne dla wszystkich obywateli Zjednoczonego Królestwa oraz osób przebywających na stałe na terenie kraju. Prawo do nauki w Wielkiej Brytanii mieli również obywatele UE (sprawa została mocno skomplikowana przez kwestię brexitu), a podstawą tego uwarunkowania była swoboda przepływu ludności.
Dni wolne w angielskich szkołach
Rok szkolny w Wielkiej Brytanii jest zorganizowany inaczej od polskiego modelu – dzieli się na trzy trymestry:
jesienny (wrzesień-grudzień),
wiosenny (styczeń-kwiecień),
letni (kwiecień-lipiec).
Nauka w szkole zaczyna się 1 września i kończy w okolicach 20 lipca (co oznacza, że uczniowie mają nieco ponad miesiąc wakacji), a dodatkowo pomiędzy każdym z trymestrów pojawiają się tygodniowe ferie. Dodatkowo, angielscy uczniowie mają wolne z okazji Bożego Narodzenia i Wielkanocy – ale mimo wszystko widać wyraźnie, że liczba dni szkolnych przekracza znacząco liczbę dni szkolnych w Polsce.
Sety, czyli na czym opiera się system edukacji w Anglii
Sety to poziom, na którym uczniowie zdobywają określoną wiedzę w ramach zajęć szkolnych w szkołach średnich. Można powiedzieć, że sety to pewien rodzaj stygmatyzacji, który oddziela najzdolniejszych uczniów od tych z największymi problemami (a podział dokonywany jest na podstawie egzaminów dokonywanych przez ucznia). Sety to model, który nie występuje w polskim szkolnictwie – szkoły różnią się między sobą poziomami, natomiast uczniowie każdej placówki uzyskują taki sam poziom wiedzy niezależnie od klasy (choć rozróżnienie pojawia się m.in. w przypadku języków obcych lub przedmiotów rozszerzonych).
Sety podzielone są na kilka poziomów od 1 do 7, przy czym Set 1 to grupa najzdolniejsza, a sety 5-7 oznaczają uczniów z największymi trudnościami w nauce. Warto wiedzieć, że liczba miejsc w danej grupie jest ograniczona, a awans do wyższego setu jest możliwy tylko w sytuacji, gdy któryś z uczniów z wyższej grupy zostanie przeniesiony do grupy niższej.
Czy system edukacji w Anglii jest lepszy od systemu w Polsce?
Jeżeli spojrzeć na liczbę dni szkolnych (a więc takich, gdy odbywają się zajęcia), jest ich nieco więcej niż w Polsce. Dobrze jednak mieć w pamięci, że angielska oświata stygmatyzuje – podział na sety niejako determinuje późniejsze osiągnięcia ucznia. A to znacząco utrudnia dostanie się na najlepsze uniwersytety (a tych w najlepszej dziesiątce są aż 4!). Jednak edukacja w Anglii zapewnia to, co we współczesnym świecie najważniejsze – znajomość języka na poziomie rodzimego użytkownika. I ten warunek sprawia, że nawet testy PISA mogą odejść w zapomnienie.
Na imię mam Marcin i urodziłem się w Olsztynie, choć od 6 lat mieszkam i pracuję w Białymstoku. Z wykształcenia jestem tłumaczem języka włoskiego, z zamiłowania pisarzem. Od dziecka lubiłem pisać, a dziś moje doświadczenie i wiedza z różnych dziedzin sprawia, że chętnie dzielę się z wami moimi spostrzeżeniami. Swoją prace bardzo lubię, bowiem dzięki niej poznaję nowych ludzi i wciąż mogę odkrywać nowe możliwości, które mi daje. Poza pracą lubię poczytać dobrą książkę i obejrzeć film w gronie przyjaciół.
