Esperatnto – niespełniony sen, który mógł odmienić oblicze międzynarodowej komunikacji

Esperatnto – niespełniony sen, który mógł odmienić oblicze międzynarodowej komunikacji

7 czerwca, 2020 Wyłączono przez Piotr Cieślak

Esperanto jest obecnie najczęściej używanym językiem pomocniczym na świecie, potrafi w nim mówić od 100 tysięcy do 2 milionów osób na całym świecie. Do znanych dziś esperantystów należą m.in. Reinhard Justus Reginald Selen – niemiecki ekonomista, laureat Nagrody Nobla z 1994 roku czy Zsuzsa Polgár – mistrzyni świata w szachach w latach 1996-1999. Co ciekawe, esperanto nie powstało naturalnie, ale „zaprojektował” je polsko-żydowski okulista i pisarz Ludwik Zamenhof. Jego powstaniu przyświecała idea stworzenia neutralnego języka, który ułatwiałby międzynarodową komunikację. Gdyby ziścił się ten niespełniony sen jego twórcy, być może przestałby istnieć zawód tłumacza.

D-ro Esperanto

W 1887 roku Ludwik Zamenhof, polsko-żydowski okulista i pisarz, opublikował książkę „Język międzynarodowy. Przedmowa i podręcznik kompletny” opisującą strukturę i słownictwo w zupełnie nowym języku. Jeszcze w tym samym roku doczekała się wydania polskiego, francuskiego, niemieckiego i angielskiego. Co ciekawe, w publikacji nie padła nazwa języka wymyślonego przez jego twórcę. Ukuli ją dopiero użytkownicy esperanto, za inspirację posłużył im pseudonim publicystyczny Zamenhofa – „D-ro Esperanto” („Ten, który ma nadzieję”).

Człowiek, który „językiem” chciał walczyć z nieporozumieniami i sporami panującymi między ludźmi

Ludwik Zamenhof urodził się w żydowskiej rodzinie w Białymstoku. Tak naprawdę nazywał się Eliezer Lewi Zamenhof, w esperanto Ludoviko Lazaro Zamenhof.

Od dzieciństwa dorastał wśród trzech języków: rosyjskiego, jidysz i polskiego. Z czasem doszły do nich inne, w tym: niemiecki, hebrajski, łacina, francuski, angielski, grecki oraz w mniejszym stopniu znajomości litewski, hiszpański i włoski. Warto w tym miejscu dodać, że zainteresowania te wchłonął od ojca, który był utalentowanym językoznawcą.

Dzieciństwo w Białymstoku sprawiło, że dorastał w wielonarodowej społeczności. Obok siebie żyli Polacy, Żydzi, Rosjanie i Niemcy.

Już od najmłodszych lat uważał, że bariera językowa jest najpoważniejszą przyczyną wszelkiego rodzaju nieporozumień i sporów panujących między ludźmi. Postanowił więc dać temu wyraz. Jako 10-letni chłopiec napisał dramat „Wieża Babel, czyli tragedia białostocka w pięciu aktach”.

Ze względu na panującą wówczas sytuację w Białymstoku rodzina przeniosła się do Warszawy. Już jako młody uczeń zaczął tworzyć podstawy międzynarodowego języka – pierwsza wersja jego zamysłu powstała jeszcze za czasów gimnazjów, w 1878 roku i nosiła nazwę Linowe Uniwersala.

Wierzył, że jeśli ludzie będą mówić tym samym językiem, zrozumieją się lepiej, a zakorzenione nienawiści między różnymi grupami znikną.

Od 1878 do 1881 roku studiował medycynę w Moskwie. Z powodu antysemityzmu przeniósł się do Warszawy, gdzie kontynuował edukację. Specjalizację w okulistyce uzyskał w 1886 roku w Wiedniu. Pomimo pracy jako lekarz cały czas rozwijał swoje zainteresowania językowe.

W 1887 roku w Warszawie opublikował 40-stronicową książeczkę po rosyjsku – tak oto zaprezentował światu swój międzynarodowy język. Pracę wydał pod pseudonimem D-ro Esperanto, który stał się później oficjalną nazwą języka.

  • Pierwszy magazyn esperancki ukazał się w Niemczech w 1889 roku,

  • pierwsza formalna organizacja esperanto powstała w 1890 roku,

  • pierwszy międzynarodowy kongres ruchu esperantystów odbył się w Boulogne w 1905 roku,

  • Powszechne Stowarzyszenie Esperanckie z siedzibą w Rotterdamie zostało założone w 1908 roku.

Miał 57 lat, gdy zmarł w Warszawie w 1917 roku. Co roku, 15 grudnia, obchodzony jest Dzień Ludwika Zamenhofa.

Uprościć międzynarodową komunikację

Głównym celem nowego języka było uproszczenie międzynarodowej komunikacji poprzez zapewnienie wspólnego języka, który jest zarówno łatwy do opanowania, jak i neutralny kulturowo.

  • Język sztuczny,

  • łacińskie i germańskie słownictwo,

  • morfologicznie język aglutacyjny, w niewielkim stopniu analityczny,

  • gramatyka, leksyka i semantyka opiera się głównie na językach indoeuropejskich z Europy.

Esperanto osiąga neutralność kulturową, używając wielu różnych, europejskich języków jako źródeł słownictwa. Choć są i tacy, którzy niektórzy twierdzą, że nie udaje się utrzymać tej całkowitej neutralności właśnie z powodu nadmiernej zależności od języków europejskich.

Czy wiesz, że…:

  • Akademia de Esperanto to niezależny instytut językowy, który chroni podstawy, a także kontroluje rozwój tego języka,

  • używany przez międzynarodową wspólnotę liczącą od 100 tys. do 2 mln użytkowników,

  • dla ok. 1 tys. osób jest to pierwszy język,

  • od 2014 roku znajduje się na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego,

  • współcześnie używa się go m.in.: w podróży, do prowadzenia korespondencji, podczas międzynarodowych spotkań, a także do tworzenia literatury. Pojawia się też w mediach, muzyce czy teatrze,

  • o jego popularności świadczą liczne krajowe organizacje esperantystów, np. Polski Związek Esperantystów i organizacje tematyczne, m.in. Esperancki Związek Prawniczy,

  • na niektórych uczelniach wyższych jest włączony do programu studiów lingwistycznych, np. na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,

  • każdy, kto się jego uczy może uzyskać certyfikat językowy dla znajomości esperanckiego, w Polsce na Uniwersytecie Jagiellońskim,

  • w naszym kraju najpopularniejszym populazytorem esperanto był Mieczysław Julian Sygnarski, spod jego pióra wyszło 16 opracowań i podręczników,

  • do największych międzynarodowych spotkań esperantystów zalicza się Światowy Kongres Esperanto, od 1905 roku organizowany jest niemal nieprzerwanie. W 2018 roku odbywa się w Lizbonie. Z okazji 150. rocznicy urodzin Zamenhofa (2009) odbywał się w jego rodzinnym mieście Białymstoku,

  • Pasporta Servo – sieć stworzona przez i dla esperantystów z całego świata umożliwiająca oferowanie, a także korzystnie z bezpłatnym lub tanich noclegów,

  • Biblioteka Międzynarodowego Muzeum Esperanto w Wiedniu może pochwalić się ponad 35 tys. woluminów w 500 językach sztucznych, w tym esperanto,

  • szkocki poeta i tłumacz William Auld był trzykrotnie (1999, 2004, 2006) nominowany do literackiego Nobla za twórczość w esperanto,

  • w Tuluzie działa wytwórnia specjalizująca się w produkcji muzyki esperanto,

  • w filmie „Blade: Mroczna Trójca” język pojawia się jako tło przedstawiające przyszłość,

  • regularnie ukazuje się ponad 100 gazet i czasopism, w tym Monato – miesięcznik poświęcony bieżącej sytuacji w polityce, ekonomi i kulturze,

  • audycje radiowe w esperanto nadawane są w Brazylii, Chinach, Australii, na Kubie i w Watykanie,

  • Internet: wpisując hasło „esperanto” w Google pojawia się 67 400 000 wyników (stan na 30.05.2018),

  • nazwiskiem twórcy języka nazwano planetoidę 1462, którą odkryto w 1938 roku.

W celach prywatnych lub biznesowych potrzebujesz przekładu materiałów „z” lub „na” esperanto? Nie wiesz, komu możesz powierzyć to zadanie? Znajdź eksperta, który jednocześnie jest miłośnikiem języka stworzonego przez Ludwika Zamenhofa!

Chcesz dołączyć do społeczności esperantystów?

I ty możesz nauczyć się esperanto!

Esperanto jest znacznie łatwiejsze do nauczenia niż jakikolwiek język naturalny. Co więcej, badania pokazały, że jeśli któryś z języków europejskich jest twoim ojczystym, możesz stać się biegły w esperanto w zaledwie 1/10 czasu, którego potrzeba, aby stać się biegłym w innym języku europejskim.

Jak to się dzieje, że praktycznie każdy w bardzo krótkim czasie może władać esperanto? Zamysł Ludwika Zamenhofa był prosty – opracować taki język, aby był praktyczny i łatwo przyswajalny przez przeciętną osobę. Dobierał więc słowa w taki sposób, że spora ich część powinna wyglądać znajomo dla większości osób pochodzących z Europy, dla których jeden z tutejszych języków jest tym ojczystym. Mało tego! Każdy, kogo w nauce przeraża gramatyka może odetchnąć z ulgą. W esperanto jest prosta i do tego bez żadnych wyjątków. Nie trzeba pamiętać nieregularnych form przeszłych czasów, ponieważ po prostu ich nie ma. Czas przyszły jest tworzony przez dodanie –os.

Eksperci twierdzą, ze w ciągu kilku dni większość osób może nauczyć się prawie całej gramatyki esperanto, w tym wszystkich formuł czasownikowych i rzeczownikowych. Po zapoznaniu się z kilkoma podstawowymi zasadami tworzenia słów esperanto, jesteśmy w stanie rozpoznać większość z nich bez jakiś większych problemów.

Przecież ten język jest sztuczny

Ten język jest wciąż żywy i ma wielu swoich fanów!

Chociaż esperanto zaczynało jako teoretyczny twór Zamenhofa, od początku istnienia miał aktywną społeczność użytkowników. Oczywiście z czasem naturalnie wchłaniał nowe słowa i nowe sposoby wyrażania tego, jak ludzie go używają, tak jak robiłby to inne języki naturalne.

Całkiem pokaźna społeczność na całym świecie świadczy o tym, że zamysł twórcy esperanto nie tylko przetrwał i żyje, ale ma się całkiem dobrze i co roku przybywa mu nowych użytkowników.

Praktyczny

Wspaniale jest spotkać ludzi z całego świata i móc się z nimi płynnie komunikować. O to właśnie chodziło pochodzącemu z wielokulturowego Białegostoku Zamenhofowi.

Najważniejszym wydarzeniem jest Światowy Kongres Esperanto, który zrzesza tysiące esperantystów z całego świata przez tydzień każdego roku.

Neutralny

Jest neutralny politycznie i społecznie. Nie jest narzędziem żadnego narodu, grupy narodowej, partii politycznej czy klasy społecznej. Należy do całej ludzkości.

Każda osoba posługująca się esperanto jest na równej stopie lingwistycznej ze wszystkimi innymi użytkownikami tego języka. Rezultatem jest imponujący duch przyjaźni wśród esperantystów.

Lingua franca

Esperanto służy jedynie jako lingua franca, język komunikacji. Mówcy esperantyści są przegrupowani w wielu stowarzyszeniach. Największym stowarzyszeniem dla esperantystów jest UEA. Jego celem jest promowanie języka esperanckiego jako narzędzia lepszego społeczeństwa oraz organizowanie wydarzeń i życia kulturalnego dla społeczności.

Dokładna liczba esperantystów jest trudna do oszacowania. Szacuje się, że na świecie jest kilkaset tysięcy biegłych mówców esperanto i do dwóch milionów ludzi, którzy znają ten język w pewnym stopniu.

Umierający język…?

Esperanto jest bardzo żywe i chociaż nigdy nie osiągnęło celu stania się światowym lingua franca, jego społeczność jest nadal bardzo aktywna.

Specyficzne tłumaczenia wymagają odpowiedniego eksperta. Doświadczenie, wiedza i umiejętności – to zestaw, który daje solidne podstawy do przygotowania dobrego przekładu. Szukasz specjalisty? Dotrzyj do niego po opiniach innych klientów.

Narzędzie do podpatrywania jak funkcjonują języki

Nauka języka esperanto prawdopodobnie nie pomoże ci w znalezieniu lepszej pracy i będzie obiektywnie mniej przydatna niż władanie chińskim, hiszpańskim, rosyjskim czy niemieckim.

Esperanto można traktować jako narzędzie, z którego pomocą podpatrzysz i lepiej zrozumiesz, jak działają języki i postępuje proces ich nauki.

Nauka Esperanto pozwoli ci zrozumieć różne koncepcje gramatyczne w ich czystej, nieskażonej postaci. Co więcej, nauczysz się kilku słów z innych języków w łatwo zrozumiałym kontekście. Jeśli przejdziesz do innego języka europejskiego w bliskiej perspektywie czasu, będzie to zadanie o wiele mniej przerażające, niż gdybyś zaczął to od razu.

Czy wiesz, że…: Istnieją badania pokazujące, że dzieci, które uczyły się esperanto jako swojego drugiego języka, mogły nauczyć się trzeciego języka szybciej niż dzieci, które od razu zaczęły uczyć się tego języka.

Co przemawia za tym, abyś podjął naukę esperanto?

  • Jeśli nigdy nie uczyłeś się na własną rękę języka obcego i chciałbyś lepiej zrozumieć proces uczenia się języka,

  • interesujesz się tym, w jaki sposób jest skonstruowany język,

  • ciekawi cię język sam w sobie i chciałbyś dowiedzieć się jak najwięcej,

  • zainteresowała cię kultura esperancka.

Co przemawia za tym, abyś podarował sobie podjęcia się nauki esperanto?

  • Chcesz bardzo szybko zacząć naukę innego języka,

  • nauka esperanto i innego języka w tym samym czasie prawdopodobnie byłaby bardziej zagmatwana niż użyteczna,

  • nauka języków obcych interesuje cię tylko w kontekście podróży do danego kraju lub miejsca poza granicami Polski,

  • jesteś miłośnikiem literatury pięknej klasycznej i chcesz ją czytać w oryginale.

Choć esperanto to niespełniony sen Ludwika Zamenhofa sama idea powstania tego języka była naprawdę szlachetna i osadzona na sensownych pobudkach. Jeśli w związku ze swoją pracą, prowadzonym biznesem lub w wyniku różnych spraw osobistych potrzebujesz przekładu z esperanto, poproś o pomoc profesjonalistę. W renomowanym biurze tłumaczeń znajdziesz też pasjonatów i zarazem specjalistów zajmujących się esperanto.

Oceń wpis!
[Ocen: 0 Średnia: 0]